پروپوزال بررسی رابطه عزّت نفس بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد شهر ایلام در نیمسال اول سال تحصیلی 1403– 1402

بیان مسأله :

عزّت نفس عبارت است از ارزیابی مداوم شخص نسبت به ارزشمندی «خویشتن» خود . عزّت نفس نوعی قضاوت نسبت به ارزشمندی وجود خود است . این صفت در انسان حالت عام دارد و محدود و زود گذر نیست . روانشناسی به نام کوپر اسمیت[1] با به کار بردن مفاهیم و روش های راجرز[2] در تحقیقات خود ، به این نتیجه رسید که  کودکانی که عزّت نفس بیشتری ندارند ، افرادی هستند که احساس اعتماد به نفس ، استقلال ، خلاقیت ، و خود اعمالی می کنند و به راحتی تحت تأثیر و نفوذ عوامل محیط قرار نمی گیرند . طبق نظریۀ راجرز ، این احساسات عزت نفس در اثر« نیاز به نظر مثبت » دیگران به وجود می آید . نیاز به نظر مثبت دیگران در قالب بازخورد ها ، برخورد های گرم و محبت آمیز ، احترام  ، صمیمیت ، پذیرش و مهربانی از طرف محیط و به خصوص اولیای کودک دریافت می شود (شاملو ، 1401 ) .

عزّت نفس از تجارب شخصی و افکار اندوخته شده شکل می گیرد . پرورش عزّت نفس سالم از بدو تولد اغاز می شود و به عنوان یک ارزیابی متغیر پیش رونده ، در طول زندگی ادامه می یابد . همچنین باید گفت که ما بیشتر عزت نفسمان را از دیگران و از طریق ارزیابی درک آنان نسبت به خودمان به دست می آوریم . نحوۀ رفتار دیگران با ما نشاندهندۀ چگونگی تفکر و احساس آنان نسبت به ماست  ( آرام نیا ، حسینی ، 1400 ) .

یکی از مؤلفه های مهم خود- آگاهی عزّت نفس است . عزّت نفس وسیع ، عمیق و ریشه دار بوده و ریشه آن در ریشه هستی است . عزّت نفس را می توان یک زمینه مساعد و مناسب برای پرورش و باروری همه باورها و ارزشمندی به حساب آورد و اعتماد به نفس پاداشی است که از موفقّیت در پرتو تلاش برای تحقق این باورها نصیب ما می شود . اعتماد به نفس حاصل تلاشی است که ارزشهای نو را به ثمر می رسانند . اگر بخواهیم این ارزشها را پایدار و برقرار سازیم باید آن را به عزت نفس تبدیل کنیم . اگر کسی در دنیا اعتماد به نفس را به عزّت نفس تبدیل نکند نمی تواند به حالت بهنجار زندگی کند .

منظور این نیست که کسی که عزّت نفس دارد کامل و بی عیب و نقص است ، بلکه منظور این است که یک فرد با عزت نفس فقط در مقابل خدا احساس ضعف و ناتوانی دارد . حال آنکه یک فرد با اعتماد به نفس پایین تقریبأ در برابر همه چیز احساس حقارت می کند . احساس ضعف در برابر خدا ، باور داشتن  عظمت اوست و باور به چنین عظمتی حقارت ها و ضعف ها ی دیگر را حقیر می شمارد .

آیا جایی هست که ما در آنجا احساس ضعف کنیم ؟ کجا ؟ و چگونه ؟

• خود ارزشیابی منفی همراه با احساس ضعف ، درماندگی ، نا امیدی ، ترس ، آسیب پذیری ، نقص ، تزلزل ، بی ارزشی و عدم لیاقت .
• افسردگی و اضطراب در سطوح متوسط و شدید همراه با تنبیه خود
• نفرت از خود و احساس طرد شدگی به صورت مستقیم یا غیر مستقیم .

همۀ افراد صرف نظر از سن ، جنس ، زمینه فرهنگی ، جهت و نوع کاری که در زندگی دارند ، نیازمند به عزّت نفس هستند و عزّت نفس بر همۀ سطوح زندگی  اثر می گذارد . عدم ارضای نیاز عزّت نفس نیاز های اساسی تر و گسترده تر دیگر را نیز محدود تر می سازد . پژوهش ها نشان داده است که نوجوانانی که از عزّت نفس بالا برخوردارند خیلی زود یاد می گیرند روابط مفیدی با دیگران بر قرار کرده ، بهتر می توانند از فرصت استفاده کنند . مولد و خود کفا باشند ، همچنین در مقایسه با نوجوانان و جوانان که عزّت نفس پایینی دارند دیدگاه روشن تری نسبت به مسیر زندگی خویش دارند ( اکبری ، 1399 ) .

تحقیقات زیادی مؤید این نکته است که عزّت نفس به عنوان یک مسیر فرهنگی در مقابل اضطراب مورد استفاده قرار گیرد . اصولاً ارتباط متقابلی بین عزّت نفس و تصور فرد از توانایی خود وجود دارد . و بیان کننده ی این واقعیت است که اگر احساس ارزشمندی یک فرد کاهش یابد ، احساس ضعف و ناتوانی در فرد ایجاد می شود . و بر عکس اگر آن را افزایش دهیم ، احساس توانمندی و ارزش را در فرد مهیا می کند و تغییرات مثبتی همچون افزایش پیشرفت تحصیلی ، افزایش تلاش برای موفقّیت ، داشتن اعتماد به نفس ، بلند همت بودن ، تمایل به سلامت بیشتر ، لذت بدن از روابط با دیگران و پیش بینی مثبت نسبت به موقعیت های بعدی در او پایدار می شود.

عزّت نفس بالا یا پایین استنباطی است که از سلامتی یک فرد می شود . عزّت نفس بالا به عنوان یک نشانه از میزان سلامتی شخص مطرح می گردد . از آنجایی که عزّت نفس نقش اساسی در کاهش و از بین بردن افسردگی ، اضطراب و ناراحتی روحی دارد ، دارای ارزش ویژه و بالایی است . بهره مندی از عزّت نفس علاوه بر آنکه جزئی از سلامت روانی به حساب می آید ، بلکه رابطه نزدیکی با پیشرفت تحصیلی نیز دارد ( خیاطی ، 1402) .

یکی از مشکلات شایع نظام آموزشی در بسیاری از کشورهای جهان ، پدیده ی افت تحصیلی است که زیان های علمی ، فرهنگی و اقتصادی زیادی متوجه دولت ها و خانواده ها می کند . تلاش برای شناسایی عوامل مهم در پیشرفت تحصیلی و ارائه ی راهبرد ها و انجام اقداماتی در جهت کاهش خسارات ناشی از افت تحصیلی ، مستلزم تحقیقات بسیار در این زمینه است .

یکی از ابعاد پیشرفت در آموزش عالی ، پیشرفت تحصیلی است که مفهوم آن معلومات یا مهارت های اکتسابی عمومی یا خصوصی در موضوع درسی است که معمولاً به وسیله ی آزمایش ها یا نشانه ها یا هردو – که اساتید برای دانشجویان وضع می کنند – اندازه گیری می شود ( شعاری نژاد ، 1394 ).

بنابراین ارزش وجودی عزت نفس به عنوان بعدی از ابعاد شخصیت انسان و ارتباط آن با موفقیت‌ها و با شکست و ناکامی‌های فرد قابل ملاحظه و تبیین است. در این به بررسی رابطه عزّت نفس بر پیشرفت تحصیلی دانشجویان دانشگاه آزاد شهرستان دره شهر در نیمسال اول سال تحصیلی 1403– 1402 می پردازیم.

1. Copper Smith
2. Carl Rogers